Mocht je binnenkort de tentoonstelling ‘Hollandse Meesters uit de Hermitage’ in de Hermitage Amsterdam bezoeken, sla dan het Outsider Art Museum (gevestigd in De Hermitage) niet over. Hier vindt tegelijkertijd de tentoonstelling ‘Nieuwe Meesters’ plaats. In deze tentoonstelling zijn zeventig werken van Outsider-kunstenaars te bewonderen. Outsider-kunst De term ‘Outsider-art’, of ‘Outsider-kunst’ werd voor het eerst in 1972 gebruikt door kunsthistoricus Roger Cardinal. Hij doelde daarmee op kunst die wordt gemaakt door artiesten die zich niet houden aan de heersende conventies en autodidact zijn. Ze hebben geen kunstopleiding gevolgd en werken doorgaans vanuit hun eigen intuïtie. Veel Outsiders hebben een beperking, voor sommigen is kunst één van de weinige beschikbare middelen tot communicatie.
Nieuwe Meesters
Outsider-kunst werd lang door niemand voor vol gezien. In het begin van de vorige eeuw kwam daar verandering in. Als reactie op de ellende van de Tweede Wereldoorlog werd de Cobra-beweging opgericht. De kunstenaars van de Cobra-groep waren niet geïnteresseerd in heersende regeltjes die door volwassenen waren verzonnen: dat had immers weinig goeds opgeleverd. De Cobra-kunstenaar liet zich inspireren door hen die onschuldig waren: kinderen en Outsiders. Omdat de spontane kunstwerken die op deze manier ontstonden in de loop van de tijd erkenning vonden en als ‘echte kunst’ gezien werden ging het grote publiek hoe langer hoe meer ook open staan voor Outsider-kunst. Inmiddels heeft een aantal Outsider kunstenaars zich echt gevestigd. Hun namen komen we keer op keer tegen: creëren is hun beroep geworden. We kunnen wel stellen dat we hier met ‘Nieuwe Meesters’ te maken hebben.
Portretten
Op deze tentoonstelling kunnen we niet alleen het werk van de kunstenaars bewonderen, maar ook de kunstenaars zelf. Ze zijn te zien op dertig prachtige portretten. Als er iemand is die de wereld kan laten zien wie deze mensen achter de ‘Nieuwe Meesters’ zijn, is dat Sander Troelstra. Deze fotograaf won met zijn portretten al diverse prijzen, en dat overkwam hem natuurlijk niet zomaar. Uit zijn portretten spreekt het respect waarmee hij zijn modellen benadert. Als aanschouwer heb ik het gevoel bijna ongemakkelijk dichtbij de geportretteerden te komen: een bijzondere ervaring! Zelf zegt Troelstraover zijn werk: “Ik probeer met foto’s altijd de vragen te beantwoorden die ik mezelf stel tijdens het fotograferen: Wie zijn deze mensen? Ze zijn hier ergens op aarde geboren, maar waarom zijn ze nu hier? Hebben ze invloed op hun eigen leven? Zijn ze vrij? En wat is dan de definitie van vrijheid? Waar willen ze voor strijden? Waar houden ze van? Waar geloven ze in? Hebben ze vertrouwen in de mensheid?
Een heel indrukwekkende foto van Sander Troelstra is dit portret van kunstenaar Ben Augustus. Het portret van Ben kwam in relatief weinig tijd tot stand. Tegen Vakblad Pf zei Troelstra: “Ik heb Ben ontmoet bij de Herenplaats in Rotterdam, een creatief atelier. Hij stemde in met een portret, we hebben een plekje opgezocht in het daglicht en ik heb de foto gemaakt. Het communiceren met Ben was lastig, want hij hoort slecht. Het was daarom moeilijk voor hem als kind om te leren praten. We hebben niet veel gepraat, maar hij kon me wel verstaan.” Troelstra won met deze foto de Nationale Portretprijs 2015.
Als Ben aan het werk gaat, begint hij op een willekeurige plek. Ben doet niet aan compositie. Langzaam beweegt hij zijn pen over het papier, zijn ogen gericht op op modellen in seksblaadjes. Tot het blad vol is. Blote dames vormen een rode draad in het werk van Ben. Het is sinds het begin van zijn carierre, in 1995, zijn favoriete thema.
Troelstra won met het portret van Augustus de Nationale Portretprijs 2015. Op treffende wijze heeft Troelstra ook Niels Blenderman op de gevoelige plaat weten vast te leggen. Niels staat bekend om zijn vrolijkheid en vrijgeestigheid en dat zie je. Dat voel je!
Op de site van Niels is te lezen hoe hij elke dag als gedreven kunstenaar in de weer is met creaties gemaakt van karton en plakband, stift en papier, of uitspraken en onverwachte kwinkslagen. Alles is een eerlijke weerspiegeling van Niels zijn autonome belevingswereld. Het kwaad zweert hij af met de steun aan indrukwekkende/afschrikwekkende figuren en sommige superhelden uit films en strips.
Met het portret van Niels Blenderman won Troelstra de LensCulture portrait Award 2016. In de categorie portretten van de Zilveren Camera won deze foto in 2015 de derde prijs.
Zelf kijk ik er enorm naar uit om binnenkort het werk van de Outsider Artists én Sander Troelstra te mogen bekijken. Ik kan me niet voorstellen dat het zal tegenvallen.
‘Nieuwe Meesters’
Van 4 oktober 2017 tot en met 28 mei 2018
Outsider Art Museum
Amstel 51 1018 DR Amsterdam