Maand: november 2017

Als Vincent van Gogh in de jaren tachtig van de negentiende eeuw besluit te gaan schilderen, doet hij dat vol overgave. Toch krijgt hij maar nauwelijks voet aan de grond in de kunstwereld. De manier waarop hij te werk gaat vindt men maar raar. Als hij in 1890 overlijdt heeft hij 900 schilderijen gemaakt, waarvan hij er precies één heeft verkocht.

Van Gogh laat in zijn schilderijen door middel van kleurgebruik zijn gevoel bij een bepaald onderwerp spreken: Zo schrijft hij aan zijn broer Theo over het schilderij Nachtcafé: ‘De nacht lijkt vaak veel levendiger en rijk van kleur te zijn dan de dag. Ik heb geprobeerd de hevige menselijke passie met conflicterende rode en groene tinten weer te geven.’

Uitgangspunt van Gogh is niet een perfecte weergave van de waargenomen werkelijkheid, maar van een werkelijkheid die hij voelt. Met de juiste kleuren kan hij deze gevoelens tot uitdrukking brengen. Hiermee is hij anders dan de meeste van zijn voorgangers en een voorloper van de latere expressionisten.

Vandaag de dag is van Gogh mateloos populair: het naar hem vernoemde museum ontvangt jaarlijks meer dan twee miljoen bezoekers. Juist het feit dat deze pionier zijn gevoel zo liet spreken trekt het hedendaagse publiek aan. Gevoelens zijn immers van iedereen, en tegenwoordig is het gelukkig heel gewoon hieraan uiting te geven. Wanneer ik zelf naar het werk van van Gogh kijk, zie ik niet alleen zijn beleving, maar leg ik ook een link met mijn eigen gevoelswereld.

Dat is wat ook de heren van de formatie Jungle by Night hebben gedaan. Bij twaalf schilderijen uit het Van Gogh Museum vertellen zij over hun eigen gevoelens en herinneringen die het werk oproept. Een terugblik naar een mooie zomer, gevoelens van eenzaamheid en persoonlijke groei zijn een greep uit de thema’s die voorbij komen. Van Gogh creëerde, net zoals zij dat doen: het palet met opgedroogde verf dat in het museum te zien is wordt vergeleken met de experimentele sessies waarbinnen nieuwe nummers tot stand komen.   Uiteraard is er ook ruimte voor muziek: bij ieder kunstwerk is een bijpassend werk uit hun veelzijdig oeuvre gekozen. 

Zo is bij het schilderij Zeegezicht bij Les Saintes-Maries-de-la-Mer het nummer Follow a broken compass te horen. De krachtig contrasterende rode handtekening van van Gogh wekt een associatie op met punk, en van Gogh dacht bij het plaatsen ervan vast: “Dit schilderij is helemaal de shit.”.

Bij Kweeperen, citroenen, peren en druiven, horen we het nummer Empire, waarin alle instrumenten uiteindelijk samenkomen, zoals het fruit in dit “stilleven dat niet stil zit” ook een geheel vormt. 

Op vrijdagavond 24 november werd de audiotour feestelijk gelanceerd met een optreden van Jungle by Night in de hal van het museum. 

Een kort voorproefje op de audiotour kun je hier beluisteren.

De Jungle by Night-multimediatour kost tijdens Vincent op Vrijdag van 26 januari en 23 februari 2018 € 2,50,- en op alle andere momenten € 5,- (tot en met 31 december).

Meer gedetailleerde informatie via de website van het Van Gogh Museum.
Meer informatie over Jungle by Night vind je hier.

Van 19 tot en met 26 november wordt in de Rai in Amsterdam de kunstbeurs Pan Amsterdam gehouden. Ook als je niet van plan bent duizenden euro’s te spenderen is het de moeite waard om een bezoekje te brengen: er hangt en staat echt heel veel bijzonders!   

Vorige week zag ik bij de tentoonstelling ‘Humor in de Gouden Eeuw’ al een aantal trompe l’oeil schilderijen (gezichtsbedriegertjes) uit de zeventiende eeuw. Hier in de RAI toont Kunsthandel Boer een wand vol van dit soort werken uit vier verschillende eeuwen (zeventiende tot en met twintigste eeuw). Erg leuk om te vergelijken. De beurs toont een werk van Erasmus Quellinus, een leerling van Rubens, er is een beroemde lamp te zien van Gerrit Rietveld, schilderijen van Isaac Israëls, Chinees porselein, Japanse prenten, juwelen en zilverwerk.   

Er zijn lichtsculpturen van Jan van Munster, tentoongesteld door Galerie Jan van Hoof, er is een echte Jeff Koons en er is veel design.    Je kunt met fotograaf Jimmy Nelson mee op reis door een virtual reality (VR) bril op te zetten. Ineens sta je aan de rand van een rivier of temidden van een dansende stam in een bijna onbereikbaar gebied hier vele duizenden kilometers vandaan!    Er is een Pan-podium waar genoten kan worden van lezingen door onder andere het Rijksmuseum en Vereniging Rembrandt en op 26 november zal concertmeester Gruppman van het Rotterdams Philharmonisch orkest er op zijn Stradivarius-viool spelen. 

Er is heerlijke geurende handlotion op de damestoiletten en er zijn oesters en champagne. Supersjiek allemaal! Omdat de beurs zo ontzettend veelzijdig is en het moeilijk is een keuze te maken waarover te schrijven, wilde ik het eigenlijk bij een korte video-impressie houden. Maar zie hier: er staan alweer 300 woorden op het scherm.

Pan Amsterdam
Van 19 tot en met 26 november 2017
RAI Amsterdam
www.pan.nl

Tijdens mijn opleiding Audiovisuele Media aan de kunstacademie leerde ik dat voor een animatiefilm 25 beelden per seconden getekend (geschilderd, gekleid) moeten worden. Een beetje smokkelen mag, maar met minder dan 12 beelden per seconde kom je niet weg: het brein laat zich dan geen soepele suggestie van beweging meer wijsmaken en het beeld gaat haperen.

De animatiefilm ‘Loving Vincent’ duurt ruim anderhalf uur en bestaat uit handgeschilderde beelden.    Voor ieder shot is gebruik gemaakt van een nieuw doek, waarop het eerste frame werd geschilderd, gefotografeerd, aangepast, gefotografeerd… totdat het laatste frame van de scène was opgenomen.   

Wie de film ziet, zal snel concluderen dat de nauwgezette bewegingen en timing onmogelijk uit de losse hand kunnen zijn neergezet. Dat klopt: de personages zijn eerst door ‘echte’ mensen geacteerd en vervolgens in de stijl van Vincent, met de zo typische vluchtige kwaststreken, overschilderd. En dat is werk genoeg!  

De getallen:  Op basis van 94 schilderijen van Vincent van Gogh, werden door 125 topschilders, in 7 jaar tijd 66.960 beelden op 853 schilderdoeken gecreëerd.

Toen de Poolse filmmaakster Dorota Kobiela door een moeilijke periode in haar leven ging, vond zij afleiding door het bestuderen van de schilderijen en brieven van Vincent van Gogh. Daarna was zij vastbesloten dat deze handgeschilderde film gemaakt moest worden. Door veel mensen werd ze voor gek verklaard. Dorota kreeg het advies gebruik te maken van computerbeelden, maar ze was onvermurwbaar: om het werk van Vincent van Gogh tot leven kunnen wekken, zou de film moeten bestaan uit echte schilderijen.

Na een aantal animatietestjes groeide het vertrouwen dat het plan van Dorota Kobiela haalbaar was, en werd er een productieplan gemaakt. Het zou nog een hele tijd duren voordat de film op het witte doek zou verschijnen.  

De titel: Vincent schreef ontzettend veel brieven aan zijn broer Theo. Deze brieven ondertekende hij met ‘Je Vincent’. Dit is naar het Engels vertaald als ‘Loving Vincent’.

Het verhaal: Een jaar na de dood van Vincent van Gogh stuurt postbode Roulin zijn zoon Armand op pad om de laatste brief van Vincent aan zijn broer Theo te bezorgen. Wanneer Armand hoort dat ook Theo van Gogh is overleden, gaat hij naar Auvers, de plaats waar Vincent het laatste deel van zijn leven doorbracht. Daar ontmoet hij de mensen die Vincent in het laatste jaar van zijn leven omringden. Armand hoort de meest uiteenlopende verhalen over de manier waarop Vincent aan zijn einde is gekomen en gaat op zoek naar de waarheid. Of hij die uiteindelijk vindt vertel ik hier natuurlijk niet. Ga zelf maar kijken!

De film is niet alleen ontzettend knap gemaakt, maar ik vond hem ook overweldigend mooi. Tijdens de eerste minuten was ik even bang dat de continu licht bewegende kwaststreken voor onrust zouden zorgen, maar het went snel. Bovendien worden de kleurige geschilderde beelden afgewisseld met, rustigere, zwart-wit flashbacks naar het leven van Vincent. De personages zijn fenomenaal gecast en gestyled: Armand Roulin, Marguerite Gachet, de Zouave… Ze lijken sprekend op de personen die op de oorspronkelijke schilderijen van Vincent van Gogh werden afgebeeld: alsof ze zo uit de lijst zijn gestapt! Ik kan niet anders zeggen dat dit zeer ambitieuze project geslaagd is. Aan het einde van de film moest ik de neiging te applaudisseren onderdrukken. Blijf trouwens nog even zitten als het verhaal is afgelopen, er volgt nog een stukje waarin de schilderijen van Vincent naast de acteurs zijn gezet, waardoor je de gelijkenis kunt zien. Kijk daarna voor de gein nog even naar het aantal namen op de aftiteling.  

Geen kritische noot? De cast die voor de onderliggende film is gebruikt is niet de minste. In films met acteurs als Jerome Flynn (Game of Thrones) en Douglas Booth (Romeo & Juliet) zijn we misschien gewend dat de karakters wat meer worden uitgediept. De prioriteit lag voor ‘Loving Vincent’ duidelijk elders.   Meer zien? In het Noordbrabants Museum is tot en met 28 januari 2018 een tentoonstelling te zien, waarin de zeventig mooiste doeken uit de film worden getoond. Ook zijn daar verschillende beeldfragmenten en presentaties die het maakproces van de film tonen.

‘Loving Vincent’ in de klas. Geef je les in het Voortgezet Onderwijs? Dan is het misschien een leuk idee om ‘Loving Vincent’ de klas in te halen. De educatieve afdeling van het Van Gogh Museum heeft naar aanleiding van de film een serie digitale lessen gemaakt, geschikt voor de vakken Beeldende Vorming, CKV, Nederlands en Drama. Ik heb de lessen zelf nog niet uitgeprobeerd, maar heb er wel even naar gekeken: ze zien er in ieder geval erg aantrekkelijk uit.

‘Loving Vincent’ Groot-Brittannië, Polen (2017) 95 min
Voorlopig nog te zien in diverse bioscopen in het land