Tijdens mijn opleiding Audiovisuele Media aan de kunstacademie leerde ik dat voor een animatiefilm 25 beelden per seconden getekend (geschilderd, gekleid) moeten worden. Een beetje smokkelen mag, maar met minder dan 12 beelden per seconde kom je niet weg: het brein laat zich dan geen soepele suggestie van beweging meer wijsmaken en het beeld gaat haperen.
De animatiefilm ‘Loving Vincent’ duurt ruim anderhalf uur en bestaat uit handgeschilderde beelden. Voor ieder shot is gebruik gemaakt van een nieuw doek, waarop het eerste frame werd geschilderd, gefotografeerd, aangepast, gefotografeerd… totdat het laatste frame van de scène was opgenomen.
Wie de film ziet, zal snel concluderen dat de nauwgezette bewegingen en timing onmogelijk uit de losse hand kunnen zijn neergezet. Dat klopt: de personages zijn eerst door ‘echte’ mensen geacteerd en vervolgens in de stijl van Vincent, met de zo typische vluchtige kwaststreken, overschilderd. En dat is werk genoeg!
De getallen: Op basis van 94 schilderijen van Vincent van Gogh, werden door 125 topschilders, in 7 jaar tijd 66.960 beelden op 853 schilderdoeken gecreëerd.
Toen de Poolse filmmaakster Dorota Kobiela door een moeilijke periode in haar leven ging, vond zij afleiding door het bestuderen van de schilderijen en brieven van Vincent van Gogh. Daarna was zij vastbesloten dat deze handgeschilderde film gemaakt moest worden. Door veel mensen werd ze voor gek verklaard. Dorota kreeg het advies gebruik te maken van computerbeelden, maar ze was onvermurwbaar: om het werk van Vincent van Gogh tot leven kunnen wekken, zou de film moeten bestaan uit echte schilderijen.
Na een aantal animatietestjes groeide het vertrouwen dat het plan van Dorota Kobiela haalbaar was, en werd er een productieplan gemaakt. Het zou nog een hele tijd duren voordat de film op het witte doek zou verschijnen.
De titel: Vincent schreef ontzettend veel brieven aan zijn broer Theo. Deze brieven ondertekende hij met ‘Je Vincent’. Dit is naar het Engels vertaald als ‘Loving Vincent’.
Het verhaal: Een jaar na de dood van Vincent van Gogh stuurt postbode Roulin zijn zoon Armand op pad om de laatste brief van Vincent aan zijn broer Theo te bezorgen. Wanneer Armand hoort dat ook Theo van Gogh is overleden, gaat hij naar Auvers, de plaats waar Vincent het laatste deel van zijn leven doorbracht. Daar ontmoet hij de mensen die Vincent in het laatste jaar van zijn leven omringden. Armand hoort de meest uiteenlopende verhalen over de manier waarop Vincent aan zijn einde is gekomen en gaat op zoek naar de waarheid. Of hij die uiteindelijk vindt vertel ik hier natuurlijk niet. Ga zelf maar kijken!
De film is niet alleen ontzettend knap gemaakt, maar ik vond hem ook overweldigend mooi. Tijdens de eerste minuten was ik even bang dat de continu licht bewegende kwaststreken voor onrust zouden zorgen, maar het went snel. Bovendien worden de kleurige geschilderde beelden afgewisseld met, rustigere, zwart-wit flashbacks naar het leven van Vincent. De personages zijn fenomenaal gecast en gestyled: Armand Roulin, Marguerite Gachet, de Zouave… Ze lijken sprekend op de personen die op de oorspronkelijke schilderijen van Vincent van Gogh werden afgebeeld: alsof ze zo uit de lijst zijn gestapt! Ik kan niet anders zeggen dat dit zeer ambitieuze project geslaagd is. Aan het einde van de film moest ik de neiging te applaudisseren onderdrukken. Blijf trouwens nog even zitten als het verhaal is afgelopen, er volgt nog een stukje waarin de schilderijen van Vincent naast de acteurs zijn gezet, waardoor je de gelijkenis kunt zien. Kijk daarna voor de gein nog even naar het aantal namen op de aftiteling.
Geen kritische noot? De cast die voor de onderliggende film is gebruikt is niet de minste. In films met acteurs als Jerome Flynn (Game of Thrones) en Douglas Booth (Romeo & Juliet) zijn we misschien gewend dat de karakters wat meer worden uitgediept. De prioriteit lag voor ‘Loving Vincent’ duidelijk elders. Meer zien? In het Noordbrabants Museum is tot en met 28 januari 2018 een tentoonstelling te zien, waarin de zeventig mooiste doeken uit de film worden getoond. Ook zijn daar verschillende beeldfragmenten en presentaties die het maakproces van de film tonen.
‘Loving Vincent’ in de klas. Geef je les in het Voortgezet Onderwijs? Dan is het misschien een leuk idee om ‘Loving Vincent’ de klas in te halen. De educatieve afdeling van het Van Gogh Museum heeft naar aanleiding van de film een serie digitale lessen gemaakt, geschikt voor de vakken Beeldende Vorming, CKV, Nederlands en Drama. Ik heb de lessen zelf nog niet uitgeprobeerd, maar heb er wel even naar gekeken: ze zien er in ieder geval erg aantrekkelijk uit.
‘Loving Vincent’ Groot-Brittannië, Polen (2017) 95 min
Voorlopig nog te zien in diverse bioscopen in het land